ކުޑަކުދިންގެ ކެންސަރަށް އަލިމަގެއް: މުހިއްމު މައުލޫމާތު ދެނެގަތުމާ އެކު، އުންމީދު އާލާކުރުން.. (ފުރަތަމަ ބައި)
މުޙައްމަދް ޝިފާން
މުހިއްމުކަން ދެނެގަތުން
ސެޕްޓެމްބަރު މަހު، ކުޑަކުދިންގެ ކެންސަރަށް ހޭލުންތެރިކަން އިތުރުކުރުމުގެ މަހުގެ ގޮތުގައި ފާހަގަކުރެއެވެ. މިކަން ރަމްޒުކޮށްދެނީ ރަން ކުލައިގެ ރިބަނަކުންނެވެ. ރަނަކީ އަގުބޮޑު އަދި ދެމިހުންނަ މައުދަނެއް ކަމުން، މިއީ ކޮންމެ ކުއްޖެއްގެ ފުރާނައިގެ އަގުބޮޑުކަމާއި، މިފަދަ ޅަ އުމުރެއްގައި ކެންސަރާ ކުރިމަތިލާ ކުދިންގެ ސާބިތުކަން ދައްކުވައިދޭ ކަމެކެވެ. ކުޑަކުދިންގެ ކެންސަރަކީ ގިނަފަހަރު ހޮސްޕިޓަލްތަކުގެ ފާރުތަކުގެ ފަހަތުގައާއި އާއިލާތަކުގެ ދަތިތަކުގެ ތެރޭގައި ފޮރުވިފައި އޮންނަ ޙަޤީޤަތެކެވެ. ނަމަވެސް މިއީ މިޒަމާނުގެ އެންމެ ބޮޑެތި ޞިއްޙީ ގޮންޖެހުންތަކުގެ ތެރެއިން އެއް ގޮންޖެހުމެވެ.
ދުނިޔޭގައި، ކޮންމެ އަހަރަކު 400,000 އަށްވުރެ ގިނަ ކުދިންނަށް ކެންސަރު ޖެހޭކަމަށް ދިރާސާތަކުން ދައްކައެވެ. ތަރައްޤީވެފައިވާ ޤައުމުތަކުގައި ފަރުވާގެ ކުރިއެރުންތަކާ ގުޅިގެން ދިރިހުރުމުގެ ނިސްބަތް ވަނީ ބޮޑުތަން އިތުރުވެފައެވެ. ނަމަވެސް މެދުފަންތީގެ އާމްދަނީ ލިބޭ އަދި ދަށް އާމްދަނީ ލިބޭ ޤައުމުތަކުގައި މި މަންޒަރު ވަރަށް ހިތާމަވެރިއެވެ. މިއީ ވަގުތުން ބަަލި ދެނެގަތުމާއި އެކަށީގެންވާ ފަރުވާ ލިބުން މަދުވުމުގެ ސަބަބުންނެވެ. ބައެއް ސަރަޙައްދުތަކުގައި ދިރިހުރުމުގެ ނިސްބަތް ވަނީ %20 އަށްވުރެ ދަށްވެފައެވެ. މިއީ މަތީ އާމްދަނީ ލިބޭ ޤައުމުތަކުގައި %80 އަށްވުރެ މަތިވާއިރުއެވެ. މި ތަފާތު ދައްކުވައިދެނީ ޒަމާނީފަރުވާއާއި އެކު ހޭލުންތެރިކަމާއި، ވަކާލާތުކުރުމާއި، އެކުގައި މަސައްކަތްކުރުމުގެ ބޭނުންތެރިކަމެވެ
ކުޑަކުދިންގެ ކެންސަރުގެ "ހިމޭން" ވޭން:
ކުޑަކުދިންގައި ޖެހޭ ކެންސަރަކީ ބޮޑެތި މީހުންގައި ޖެހޭ ކެންސަރާ އެއްގޮތް އެއްޗެއް ނޫނެވެ. ދިރިއުޅުމުގެ ވައްޓަފާޅިއާ ގުޅުންހުރި ކެންސަރުތަކާ ޚިލާފަށް، ކުޑަކުދިންގެ ކެންސަރުތައް ގިނައިން މެދުވެރިވަނީ އެއްވެސް މީހެއްގެ ބާރު ނުފޯރާ ޖެނެޓިކް އަދި ބަޔޮލޮޖިކަލް ސަބަބުތަކާ ހުރެއެވެ. އެންމެ އާންމުކޮށް ފެންނަ ބާވަތްތަކުގެ ތެރޭގައި ހިމެނެނީ ލިއުކީމިއާ، ސިކުނޑީގެ ޓިއުމަރު، ލިމްފޯމާ، އަދި ނިއުރޯބްލަސްޓޯމާ ނުވަތަ ވިލްމްސް ޓިއުމަރު ފަދަ ޓިއުމަރުތަކެވެ. ފުރަތަމަ ފާހަގަކުރެވޭ އަލާމާތްތައް ގިނަފަހަރަށް ހުންނަނީ ސާފުކޮށެއް ނޫނެވެ - ދިގު މުއްދަތަކަށް ހުންއައުން، ސަބަބު ނޭނގި ހަށިގަނޑުގެ ބަރުދަން ދަށްވުން، ހަށިގަނޑު ދުޅަވުން، ނުވަތަ ދިގު މުއްދަތަކަށް ވަރުބަލިވުން ފަދަ ކަންކަމަކީ ފަސޭހައިން ކުޑަކުދިންގެ އާންމު ބަލިތަކާ އޮޅުވާލެވިދާނެ ކަންކަމެވެ. މިކަމުގެ ސަބަބުން ގިނަފަހަރަށް ބަލި ދެނެގަތުން ލަސްވެ، ފަރުވާ ކާމިޔާބުވުމުގެ ފުރުސަތު ހަނިވެގެންދެއެވެ
އާއިލާތަކަށް މިއީ ހަމައެކަނި ސިއްޙީ ދަތުރެއް ނޫނެވެ. މިއީ ނުހަނު ޖަޒުބާތީ، މާލީ އަދި ރޫޙާނީ ދަތުރެކެވެ. މައިންބަފައިން ޖެހެނީ ފަރުވާތަކުގެ ޔަޤީންކަން ނެތް ކަމާއި، އެމީހުންގެ ދަރިފުޅު ވޭނުގައި އުޅޭތަން ބަލަން ޖެހުމުގެ ކަންބޮޑުވުމާއި، އަދި ހޮސްޕިޓަލުގައި މަޑުކުރަން ޖެހުމާއި އާންމު ދިރިއުޅުމާ ދެމެދު ހަމަހަމަކަން ގެންގުޅުމުގެ ޢަމަލީ ގޮންޖެހުންތަކާ ކުރިމަތިލާށެވެ. އަދި އެހެން ކުދިންނަށްވެސް މީގެ އަސަރު ކުރެއެވެ. އެކުދިންދިން ގިނަފަހަރު ކުރިމަތިލާންޖެހެނީ ބިރުވެރިކަމާއި، އޮޅުންބޮޅޮޅުންވުމާއި، އަދި އިހުމާލުވެފައިވާކަމުގެ އިހުސާސްތަކާ ހުރެއެވެ.
ކުދި ޖަޒީރާ ޤައުމުތަކުގައި ކުޑަކުދިންގެ ކެންސަރު
ދިވެހިރާއްޖެ އަދި އެހެނިހެން ޖަޒީރާ ޤައުމުތަކަށް، މި ގޮންޖެހުންތައް އިތުރަށް ބޮޑުވެގެންދެއެވެ. ކުޑަކުދިންގެ ކެންސަރު ފަރުވާއަށް ޚާއްޞަ މަރުކަޒުތަކަށް ވާޞިލުވުމުގެ ފުރުޞަތު މަދުވުމުގެ ސަބަބުން، ގިނަ ޢާއިލާތަކުން ބަލި ދެނެގަތުމަށާއި ފަރުވާ ހޯދުމަށް ބޭރު ޤައުމުތަކަށް ދަތުރުކުރަން ޖެހެއެވެ. މީގެ ސަބަބުން އާއިލާތަކަށް ކުރިމަތިވާ މާލީ ބުރަ ވަރަށް ބޮޑެވެ. ގިނަ ޢާއިލާތަކުން އެމީހުންގެ ރައްކާކުރެވިފައިވާ ފައިސާ ހުސްކޮށްލައި ނުވަތަ މުޖުތަމަޢުގެ އެހީއަށް ބަރޯސާވާން ޖެހެއެވެ. މީގެ އިތުރުން، ބައެއް ފަހަރު މަސްތަކަކަށް ގޭގައި ނުތިބެވުމުގެ ސަބަބުން ޖިސްމާނީ އަދި ނަފްސާނީ ގޮތުން ކުރިމަތިވާ ދަތިތަކަކީވެސް އިތުރު ހިތްދަތިކަމެކެވެ.
މުޖުތަމަޢުގެ ތެރޭގައި ހޭލުންތެރިކަން އިތުރުކުރުމަކީ ވަރަށް މުހިންމު ކަމެކެވެ. މައިންބަފައިންނާއި، މުދައްރިސުންނާއި، އަދި ޞިއްޙީ ޚިދުމަތްތެރިން ކުޑަކުދިންގެ ކެންސަރުގެ އަވަހަށް ފާހަގަކުރެވޭ ޢަލާމާތްތަކާ ބެހޭގޮތުން އިތުރަށް އަހުލުވެރިވެފައި ތިބިވަރަކަށް، އެކުދިން އަވަހަށް ޚާއްޞަ ފަރުވާއަށް ހުށައެޅެއެވެ. އަދި ހަމައެއާއެކު، ތަމްރީނާއި، ވަސީލަތްތަކާއި، އަދި ބައިނަލްއަޤްވާމީ ކެންސަރު މަރުކަޒުތަކާއެކު ގުޅިގެން މަސައްކަތްކުރުމުގެ ތެރެއިން ޞިއްޙީ ނިޒާމު ހަރުދަނާކުރުމަކީ، އެކަށީގެންވާ ވަގުތުގައި ފަރުވާ ލިބުމުގެ ފުރުޞަތު އިތުރުކުރުމަށް މަގުފަހިކޮށްދޭނެ ކަމެކެވެ.
ހޭލުންތެރިކަމާއި ވަކާލާތުކުރުމުގެ ބާރު
ހޭލުންތެރިކަމަކީ ހަމައެކަނި އެނގުމަށްވުރެ ބޮޑު އެއްޗެކެވެ - އެއީ ޢަމަލުކުރުމާ ބެހޭ ކަމެކެވެ. މުޖުތަމަޢުތަކަށް ހޭލުންތެރިކަން ލިބިފައިވާނަމަ، އެމީހުންނަށް ރަނގަޅު ޞިއްޙީ ސިޔާސަތުތަކަށް ވަކާލާތުކުރެވިދާނެއެވެ. އަދި ކެންސަރުން އަސަރުކޮށްފައިވާ ޢާއިލާތަކަށް އެހީތެރިކަން ހޯދައިދިނުމަށް މަސައްކަތްކުރެވިދާނެއެވެ. އަދި މިބަލި ޖެހުމުން އާންމުކޮށް ކުރިމަތިވާ އިޖްތިމާޢީ ނިކަމެތިކަން ކުޑަކުރެވިދާނެއެވެ. ސްކޫލުތަކަށް މިކަމުގައި މުހިންމު ދައުރެއް އަދާކުދާކުރެވިދާނެއެވެ. އެގޮތުން ކުދިންނަށް އަޅާލުމާއި، ކެތްތެރިކަމާއި، އެކުވެރިކަމާ ބެހޭގޮތުން އުނގަންނައިދެވިދާނެއެވެ. މިގޮތުން ފަރުވާ ހޯދަމުންދާ ކްލާސްމޭޓުން އެކަހެރިވެ ނުތިބޭކަން ޔަޤީންކުރެވިދާނެއެވެ.
ޞިއްޙީ ދާއިރާގެ މުވައްޒަފުންނަށްވެސް ކުޑަކުދިންގެ ކެންސަރުގެ އިބްތިދާއީ ޢަލާމާތްތަކާ ބެހޭގޮތުން ތަޢުލީމު ދެމުން ގެންދިއުމަކީ މުހިންމު ކަމެކެވެ. ގިނަފަހަރަށް ފުރަތަމަ ބައްދަލުވާ ފަރާތްތަކަށް - ޢާއިލީ ޑޮކްޓަރުން، ކުޑަކުދިންގެ ޚާއްޞަ ޑޮކްޓަރުން، ނުވަތަ ނަރުހުންނަށް - މާ ސީރިއަސް ކަމެއް ހިނގަމުންދާކަން ދެނެގަތުމުގައި ތަފާތު ގެނެވިދާނެއެވެ.
ފުޅާ ދާއިރާއެއްގައި ބަލާއިރު، ވަކާލާތުކުރުމުގެ މާނައަކީ ބޭސްފަރުވާއާއި ފަރުވާތަކަށް ހަމަހަމަކަމާއެކު ވާޞިލުވުމަށް ގޮވާލުންވެސް މެއެވެ. އެއްވެސް ކުއްޖަކަށް އެކުއްޖާ އުފަންވި ތަނެއްގެ ސަބަބުން ނުވަތަ އެކުއްޖާގެ ޢާއިލާއަށް ލިބޭ ވަސީލަތްތަކުގެ ސަބަބުން ކެންސަރާ ދެކޮޅަށް ހަނގުރާމަކުރުމުގެ ފުރުޞަތު ގެއްލިގެން ނުވާނެއެވެ.
އީމާންކަމާއި، އުއްމީދާއި، ޝިފާ
އިސްލާމްދީނުގައި ބަލިމަޑުކަމަކީ ހަމައެކަނި އިމްތިޙާނެއް ނޫން، އަދި ކެތްތެރިކަމާއި، ސާބިތުކަމާއި، އީމާންކަން އިތުރުކުރުމުގެ ފުރުޞަތެއްގެ ގޮތުގައިވެސް ދެކެއެވެ. ނަބިއްޔާ މުޙައްމަދު ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ އަޅުގަނޑުމެންނަށް އުނގަންނައިދެއްވާފައިވަނީ ކޮންމެ ބައްޔަކަށްވެސް ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ފަރުވާއެއް ލައްވާފައިވާ ކަމަށާއި، އަދި ދަތިކަމާ ކުރިމަތިލާއިރު ކެތްތެރިވުމަކީ ފާފަ ފުއްސެވުމާއި ސަވާބު ލިބުމުގެ ވަސީލަތެއް ކަމުގައެވެ. ކުޑަކުދިންގެ ކެންސަރާ ކުރިމަތިލާ ޢާއިލާތަކަށް، މި ނަޒަރިއްޔާއިން އެންމެ އަނދިރި ދުވަސްތަކުގައިވެސް މަޑުމައިތިރިކަމާއި ބާރުލިބިގެންދެއެވެ.
މި އަގުހުރި ސިފަތަކުން އިލްހާމު ލިބިގެން، މުޖުތަމަޢުތަކަށް އޯގާތެރިކަމާއި ޢަމަލީ އެހީތެރިކަން ފޯރުކޮށްދެވިދާނެއެވެ. އެއީ މާލީ އެހީތެރިކަމެއް ނުވަތަ ނަފްސާނީ ހިތްވަރުދިނުމެއް ނުވަތަ ހަމައެކަނި އެ ޢާއިލާތަކާއެކު ހުރެ، އެމީހުން އެކަނި ނޫންކަން އިޙްސާސްކޮށްދިނުމެއް ކަމުގައިވިޔަސް މެއެވެ. ޤުރުއާނުގައި އަޅުގަނޑުމެންނަށް ހަނދާންކޮށްދެއްވާފައިވާ ފަދައިން، "އަދި މީހަކު އެންމެ ފުރާނައެއް ސަލާމަތް ކޮށްފިނަމަ، (އެކަން ވާހުށީ) އޭނާ މުޅި އިންސާނިއްޔަތު ސަލާމަތް ކުރި ފަދައިންނެވެ." (ޤުރުއާން 5:32) އެހެންކަމުން، ކެންސަރާ ކުރިމަތިލާ ކުޑަކުދިންނާއި އެކުދިންގެ ޢާއިލާތަކަށް އެހީތެރިވުމަކީ ހަމައެކަނި އިންސާނީ ވާޖިބެއް ނޫނެވެ. އެއީ ރޫޙާނީ ވާޖިބެއްވެސް މެއެވެ.
މުސްތަޤުބަލަށް އުއްމީދު ބިނާކުރުން
ގޮންޖެހުންތައް ބޮޑުކަމުގައި ވިޔަސް، އުއްމީދުކުރުމުގެ ސަބަބުތައް އެބަހުއްޓެވެ. ސައިންސްގެ ރޮނގުން ކުރިއެރުންތައް ލިބެމުންދާ ވަރަކަށް، ބަލިން ސަލާމަތްވާ މީހުންގެ ނިސްބަތް އިތުރުވަމުންދެއެވެ. އަދި ފަރުވާގެ ސަބަބުން ދިގު މުއްދަތަކަށް ކުރިމަތިވާ ނޭދެވޭ އަސަރުތައް މަދުވަމުންދެއެވެ. މުޅި ދުނިޔޭގެ ޖަމްޢިއްޔާތަކުން މަސައްކަތް ކުރަމުންދަނީ މުއްސަނދި އަދި ފަގީރު ޤައުމުތައުމުތަކުގެ ދެމެދުގައި އޮތް ބަލިން ސަލާމަތްވުމުގެ ތަފާތު ކުޑަކުރުމަށެވެ.
ނަމަވެސް އުއްމީދު އަންނަނީ މުޖުތަމަޢުގެ ތެރެއިންވެސް މެއެވެ. ހޭލުންތެރިކަން އިތުރުކުރުމަށް ކުރެވޭ ކޮންމެ ކަމަކުން - އެއީ ރަން ރިބަނެއް އެޅުން ކަމުގައި ވިޔަސް، ވާހަކައެއް ހިއްސާކުރުން ކަމުގައި ވިޔަސް، އެހީގެ ފަންޑަކަށް ޙިއްޞާވުން ކަމުގައި ވިޔަސް، ނުވަތަ ޞިއްޙީ ޚިދުމަތްތައް ރަނގަޅުކުރުމަށް ވަކާލާތުކުރުން ކަމުގައި ވިޔަސް - އަނދިރިކަމުގެ ތެރެއަށް އަލިކަމެއް ވައްދައެވެ. މިފަދަ ކުދިކުދި އަލިތައް އެއްވެގެން، ކެންސަރާ ކުރިމަތިލާންޖެހޭ އެއްވެސް ކުއްޖަކު ނުވަތަ ޢާއިލާއެއް އެކަނި ނުހުންނާނެކަން ކަށަވަރުކޮށްދޭ ބާރުގަދަ ޙަރަކާތަކަށް ބަދަލުވެގެންދެއެވެ.
ފަހުބަސް
ކުޑަކުދިންގެ ކެންސަރަކީ ވަރަށް ބޮޑު ބުރައެކެވެ. ނަމަވެސް އެއީ އަޅުގަނޑުމެންނަށް އެކުގައި މަސައްކަތްކޮށްގެން، އޯގާތެރިކަމާއެކު، އަދި ޢަމަލީގޮތުން ކުރިއަށްދިއުމުން ލުއިކުރެވިދާނެ ބުރައެކެވެ. މި ކުޑަކުދިންގެ ކެންސަރ ހޭލުންތެރިކަމުގެ މަހު، އަޅުގަނޑުމެން ހަނދާންކުރަންވީ ކޮންމެ ކުއްޖަކަށްމެ ދިރިއުޅުމުގެ ފުރުޞަތު، ހުވަފެންތައް ދެކުމުގެ ފުރުޞަތު، އަދި މުސްތަޤުބަލެއް އޮތުމުގެ ފުރުޞަތު ލިބެންޖެހޭކަމެވެ. އަޅުގަނޑުމެންނަށް މިކަމާ ގުޅޭގޮތުން އޮންނަ ހަނުހުރުން ނިމުމަކަށް ގެނެސް، ހޭލުންތެރިކަން އިތުރުކޮށް، އަދި އެހީތެރިކަމުގެ ނިޒާމުތައް ޤާއިމުކުރެވިއްޖެނަމަ، އަޅުގަނޑުމެންނަށް ކެނޑިފައިވާ އުއްމީދުތައް އަލުން އާކުރެވޭނެއެވެ.
ރަން ކުލައިގެ ރިބަނުން އަޅުގަނޑުމެން އެންމެންނަށް ހަނދާންކޮށްދެނީ: އަޅުގަނޑުމެންގެ ކުދިންނަކީ އަގުހުރި އަމާނާތެއްކަން، އެކުދިންގެ ފުރާނައަކީ އަގުނުކުރެވޭހާ މަތިވެރި އެއްޗެއްކަން، އަދި އެކުދިން ކުރަމުންދާ ހަނގުރާމައަކީ އަޅުގަނޑުމެންނަށް ކުރެވެން އޮތް ހުރިހާ މަސައްކަތެއް ކުރުން އެކަށީގެންވާ ކަމެއްކަމެވެ